BÖLÜM 4: YETKİLER VE KURULUM YÖNETİMİ

DOSYA VE DİZİN ERİŞİM YETKİLERİ (FILE AND DIRECTORY ACCESS PRIVILEGES)

• • Dosya ve dizinlerin (nesnelerin) erişim hakları ls –l komutuyla görüntülenebilir.
  • Yetkilerdeki ifadeler, dosya veya dizinler (nesneler) için şöyle anlamlandırılır:

• Yetki ifadeleri 10 adettir.
• 4 bölümden oluşurlar.

DOSYA VE DİZİN ERİŞİM YETKİLERİ

• • Dosya ve dizinlerin (nesnelerin) erişim hakları chmod komutuyla değiştirilir.
  • Kullanım kalıbı şu şekildedir:
    • chmod u/g/o/a +/-/= r/w/x/s/t <nesne>
  • Komuttaki ifadeler şöyle anlamlandırılır:

• Örneğin test isimli bir txt dosyasına, herkes için okuma izni vermek istersek;
  • chmod a+r test.txt

SAYISAL İFADELERLE

• • Yetkiler, rakamlarla da sayısal olarak ifade edilebilirler.

• • İlgili bölümün yetki rakamları toplanır. Toplam sayı, ilgili bölümün yetkilerini sayısal olarak ifade eder.

• • Yetkinin bulunmadığı durum, 0 (sıfır) değerindedir. – Örnek;

• Chmod komutuna sadece sayısal değer verilmesi yeterlidir.
• Her bir rakam, bir bölümü temsil edecektir.
• Örn;
  • chmod 777 test.txt (Test.txt dosyasına kullanıcı, grup ve diğerleri için rwx yetkisi verilmiş olur.)
  • chmod 755 test.txt (Test.txt dosyasına kullanıcı için rwx, grup için r-x ve diğerleri için r-x yetkisi verilmiş olur.)
  • chmod 536 test.txt (Test.txt dosyasına kullanıcı için r-x, grup için -wx ve diğerleri için rw- yetkisi verilmiş olur.)

LOKAL KULLANICI KOMUTLARI (LOCAL USER MANAGEMENT)

• Sistemdeki en yetkili kullanıcı root’tur.
• Kullanıcı bilgileri /etc/passwd
• Kullanıcı şifreleri /etc/shadow dosyasında yer alır. Okumak, root yetkileri gerektirir.
• Şifresinin bilinmesi halinde, shell’de root yetkileri geçici olarak devralınabilir.
• root yetkilerine sahip sudo grubunun üyesi olunabilir. Yetki yükseltme gerektiğinde sudo komutu kullanılabilir.
• Linux: ‘’Sudo is enough.’’

Lokal Kullanıcı Yönetimi Komutları

PAKET KURULUMLARI (PACKET INSTALLATIONS)

Paket ve Paket Yöneticileri

• Paketler manuel ya da repository (repo) adındaki depolardan yüklenirler.
• Debian’da manul paketler dpkg aracı ile; repo paketleri apt aracı ile yüklenirler.
• CentOS’ta manuel paketler rpm aracı ile; repo paketleri yum aracı ile yüklenirler.
  • Debian’da repolar /etc/apt/sources.list dosyasında;
  • CentOS’ta repolar /etc/yum.repos.d dosyasındadır.
• /etc/apt/sources.list

Paket Komutları

KAYNAK KOD KURULUMU (SOURCE CODE INSTALLATION)

Kaynak Kod Kurulum Komutları

• Programlar, paketlerle kurulabildiği gibi kaynak kodlarıyla da kurulabilirler.
• Bunun yapılabilmesi için DKMS (Dynamic Kernel Module Support) framework’ü kurulu olmalıdır.
• Programın kaynak kodlarını indirip dizinine girilir ve aşağıdaki komutlar kullanılır.

SİSTEM GÜNCELLEME (SYSTEM UPDATE)

Sistem Güncelleme Komutları

• Güncelleme işlemi gerekliliği, sistemdeki program versiyonlarının, depolardaki versiyonlar ile karşılaştırılmasıyla belirlenir. (apt-get update)
• İndirilen update dosyaları için archive (arşiv); indirilen yere de cache (önbellek) adı verilir.